Al jaren zijn Colombia’s inspanningen om de productie van narcotica tegen te gaan gericht op Putumayo, een weelderige, zuidwestelijke provincie met een geschiedenis die gekweld werd door onderwerping, staatsgrepen, geweld en verbanning. “Op een dag komt het leger voorbij, de volgende dag de guerrilla’s, en de volgende dag zijn het de paramilitairen”, betreurde een plaatselijk leider, waarmee gezinspeeld werd op de 50-jarige oorlog tussen het Colombiaanse leger, rechtse milities en de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (FARC), een marxistisch-leninistische groep die in september een vredesakkoord aanging met de regering. Alhoewel Colombianen dagen later met een kleine marge de historische overeenkomst met een referendum af hadden gewezen, hebben beide kanten plechtig beloofd zich aan de vrede te houden en in de richting te werken van een uiteindelijke oplossing.
Colombianen kregen in november 2015 een hint van de overgang van hun land van chronische oorlog tot relatieve harmonie, toen een team van de Youth for Human Rights Colombia Stichting, geleid door Colombiaanse tandarts Sandra Poveda en haar broer Felipe Poveda, in de jungle van Putumayo arriveerden, om mensenrechtentraining aan het leger te geven. Ze waren gekomen op verzoek van gen. Alberto Sepúlveda, commandant van de 27e Junglebrigade van het leger, Colombia’s eerste door Amerika gefinancierde contra-narcotica eenheid.
De Stichting is een onderdeel van Youth for Human Rights International (YHRI) die op haar beurt de op jongeren gerichte zusterorganisatie van United for Human Rights is, een door de Scientology Kerk gesteunde onafhankelijke non-profitorganisatie die honderden groepen, clubs en afdelingen over de hele wereld heeft. De missie van de Stichting is om jongeren over mensenrechten te leren, zodat zij levenslange voorstanders voor vrede en tolerantie worden. Het was met dat doel voor ogen dat de Povedas en hun teamleden 10 dagen lang bezig waren om 53 instructeurs te trainen die verantwoordelijk zijn voor het verschaffen van mensenrechtenonderwijs aan 12.000 militairen en hun families in Putumayo.
Het Colombiaanse leger heeft sinds 2009 met de Stichting samengewerkt, toen de non-profitinstelling werd gecreëerd met Sandra als voorzitster en Felipe als algemeen directeur (Felipe is op dit moment de voorzitter van de Stichting.) In mei van dat jaar, opende de toenmalige minister van Defensie Juan Manuel Santos, die op dit moment de president van Colombia is, de School van Mensenrechten en Internationale Humanitaire Rechten van het nationale leger van Colombia in Bogotá, in de nasleep van een schandaal dat in 2008 plaatsvond waarbij bandeloze soldaten zo’n 900 burgers hadden geëxecuteerd in een poging om premies te innen.
Tijdens een bezoek aan Putumayo vorig jaar, introduceerden de Povedas en hun teamleden jonge instructeurs aan een boekje dat de kern vormt van het YHRI-programma. Het Wat zijn Mensenrechten? boekje, omschrijft de 30 principes die in 1948 in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens zijn vastgelegd, die stelt dat mensen overal ter wereld allen evenveel recht hebben op gerechtigheid, onderwijs en werk.
Diep in de regenwouden van Putumayo, was brig. gen. Sepúlveda druk bezig om een nieuw hoofdstuk toe te voegen aan de geschiedenis van de Stichting: hij instrueerde zijn bataljon om een “mensenrechten instructiebaan” te vormen – een keten van kraampjes in het woud waar soldaten de bekroonde documentaire film konden bekijken, Het Verhaal over Mensenrechten, die de 30 principes van de VN Verklaring van de Rechten van de Mens beschrijft. Bij de kraampjes waren ook de Non-profit Commercials over de 30 principes te zien om het besef ervan te vergroten.
Om de principes van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens tot leven te brengen, beeldden soldaten voor hun medesoldaten rechten uit die het meest relevant waren voor hun interacties met de plaatselijke bevolking. Gewapend met echte wapens en met nepbloed op, beeldden de troepen levensechte scenario’s uit waarin ze de onethische en ethische manieren lieten zien om met drugsdealers om te gaan. Volgens de laatste telling, hebben meer dan 1600 van gen. Sepúlveda’s soldaten zulke interactieve training ontvangen en het maakt deel uit van het dagelijkse schema van het bataljon.
Sinds juni 2015 hebben meer dan 47.000 personeelsleden van het nationale leger van Colombia deelgenomen aan lezingen die gegeven zijn door vrijwilligers van de Stichting en militaire instructeurs. In totaal zijn 300.000 leden van de Colombiaanse strijdkrachten, waarvan een meerderheid actief aan de voorhoede werkt, getraind in humanitaire kwesties, volgens de cijfers die kol. Polania, het hoofd van het Departement van Militair Operationeel Recht in Colombia’s ministerie van Defensie, aan de Stichting heeft doorgegeven.
Het algehele effect op mensenrechten is gewoonweg verbluffend. In een brief aan de Stichting, verklaarde de directeur van de mensenrechtenschool van Colombia’s leger in Bogotá, dat de campagnes van de Stichting hadden bijgedragen aan een afname van 96 procent van mensenrechten overtredingen van de strijdkrachten. In september 2015 heeft Colombia’s ministerie van Defensie de [generaal] José Hilario López Valdés medaille aan de Stichting uitgereikt ter erkenning van hun inspanningen om mensenrechten te promoten. De prestigieuze prijs is vernoemd naar de 9e president van Colombia, die slavernij afschafte en vocht voor persvrijheid in het midden van de 19e eeuw.
De Stichting was aangemoedigd door haar resultaten voor mensenrechten en begon daarom in april 2016 met een soortgelijke trainingsactie in het naburige Ecuador. De politietroepen in Ecuador, die een grens delen met Putumayo, werden bekritiseerd voor het gebruik van geweld tegen vreedzame demonstranten in 2015. De Stichting lanceerde dit jaar ook een online app dat het voor iedereen mogelijk maakt om een cursus in mensenrechten te volgen en een virtueel certificaat van voltooiing te verkrijgen. Militairen en de politie waren een van de eersten die gebruikmaakten van de app.
Door naar de talloze mensenrechtenuitdagingen te kijken, worden Sandra en Felipe Poveda herinnerd aan hun ervaringen in Putumayo, wat “gutsende rivier” betekent in de taal van de inheemse bevolking, en waar de Stichting met haar vroegste acties van start ging.
“We creëren een mensenrechtencultuur in Putumayo, een land vol oorlog en criminaliteit”, merkte Felipe Poveda in mei van dit jaar op. “Als we mensen hier over mensenrechten kunnen leren, dan kan dat overal.”
