Ο καθηγητής Κυριαζόπουλος έχει μελετήσει σε βάθος την θεολογία και τις πρακτικές των ανά τον κόσμο θρησκειών, συμπεριλαμβανομένης της Σαηεντολογίας. Οι απόψεις του για τα θέματα της θρησκευτικής λατρείας και ελευθερίας στην Ελλάδα είναι δεμένες με την δημοκρατική παράδοση του λαού μας.

Eλευθερία Έκφρασης:
Γνωρίζοντας την επαγγελματική σας ιδιότητα ως καθηγητή στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου διδάσκετε το δίκαιο της θρησκευτικής ελευθερίας και τις σχέσεις του κράτους με τα θρησκεύματα, και ως ανθρώπου που έχει μελετήσει και μάχεται αρκετά χρόνια τώρα για την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας στη χώρα μας, θα ήθελα να πληροφορήσετε τους αναγνώστες της εφημερίδας μας για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το θέμα αυτό της θρησκευτικής ελευθερίας στη χώρα μας. Προστατεύονται τελικά τα δικαιώματα των μειονοτήτων και σε ποιο βαθμό; Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η αιτία του “κυνηγιού μαγισσών” στην Ελλάδα και ποιος κατευθύνει αυτό το “κυνήγι”; Τι γίνεται γενικά στη χώρα μας με την ελευθερία έκφρασης και λατρείας των ατόμων που δεν ανήκουν στην επικρατούσα Εκκλησία;

Kαθηγητής Κυριαζόπουλος:
Με την επικύρωση για δεύτερη φορά το 1974 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τη θέσπιση του ισχύοντος Συντάγματος (1975) και την κύρωση το 1997 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, έγιναν σημαντικά βήματα για την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας στο επίπεδο του δικαίου αυξημένης τυπικής ισχύος. Όμως, στο επίπεδο της κοινής νομοθεσίας και της πράξης τα βήματα είναι από εντελώς ανεπαρκή μέχρι ανύπαρκτα. Η διαπίστωση αυτή αφορά κατά μείζονα λόγο στην προστασία των θρησκευτικών μειονοτήτων. Το “κυνήγι μαγισσών” σημαίνει ότι η θρησκευτική ελευθερία των μειονοτικών παραδοσιακών θρησκευμάτων προστατεύεται ανεπαρκώς, ενώ των νέων θρησκευμάτων δεν προστατεύεται σχεδόν καθόλου. Η αιτία του “κυνηγιού μαγισσών” οφείλεται στο κίνημα εναντίον των μειονοτικών θρησκευμάτων (anti-cult κίνημα) που υπάρχει στη χώρα μας, όπως και σε άλλες χώρες. Το κίνημα αυτό κατευθύνεται από επί μέρους φορείς και άτομα, που φαίνεται να διατηρούν ορισμένο βαθμό σύνδεσης με τις αρχές της επικρατούσας θρησκείας. Η ελευθερία εκδήλωσης – με τη λατρεία, τις θρησκευτικές πρακτικές, τη διδασκαλία, κλπ. – των μειονοτικών θρησκευμάτων σχετικοποιείται στην πράξη από την κρατούσα ερμηνευτική εκδοχή του συνταγματικού όρου “επικρατούσα” θρησκεία, εκδοχή που δεν φαίνεται να λαμβάνει υπ’ όψιν της το συνταγματικό δικαίωμα στην ισότητα του νόμου και ενώπιον του νόμου των μειονοτικών θρησκευμάτων και των πιστών τους.

Eλευθερία Έκφρασης:
Ποια είναι η άποψή σας για τη Σαηεντολογία, ως νέο θρησκευτικό κίνημα, και πώς καταλήξατε σε αυτήν;

Kαθηγητής Κυριαζόπουλος:
Κατά το Σύνταγμα, μόνον οι “γνωστές” θρησκείες απολαμβάνουν τη θρησκευτική ελευθερία. Σύμφωνα με την επιστήμη, “γνωστή” είναι η θρησκεία που έχει φανερή διδασκαλία και λατρεία. Όμως, ούτε το Σύνταγμα ούτε η κοινή νομοθεσία ούτε η νομολογία των δικαστηρίων δίνουν το νομικό ορισμό της θρησκείας ή τις προϋποθέσεις αναγνώρισής της. Ούτε από την επιστήμη λύνεται αυτό το ζήτημα. Η κατάσταση αυτή διευκολύνει το κίνημα εναντίον των μειονοτικών θρησκευμάτων να επιδιώκει και πολλές φορές να πετυχαίνει τη μη αναγνώριση των νέων θρησκευμάτων. Το αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών είναι να εκτίθεται διεθνώς η χώρα και να βλάπτονται τα εθνικά της συμφέροντα. Έχω τη γνώμη ότι η Εκκλησία της Σαηεντολογίας αποτελεί “γνωστή” θρησκεία με τη νομική έννοια του όρου και πρέπει να απολαμβάνει τη θρησκευτική ελευθερία. Ως εκ τούτου, η άρνηση χορήγησης άδειας ευκτήριου οίκου από το Υπουργείο Παιδείας ελέγχεται ως μη νόμιμη. Η Σαηεντολογία συγκεντρώνει, και από ουσιαστική και από τυπική άποψη, τα χαρακτηριστικά της θρησκείας. Από ουσιαστική άποψη, διαθέτει ένα σύστημα ανεξήγητων επιστημονικά πεποιθήσεων που αναφέρονται στο νόημα της ύπαρξης και έχουν μια διάσταση που δεν περιορίζεται στο φυσικό κόσμο, δηλ. μια κοσμοθεωρία που υπερβαίνει τα εγκόσμια (υπέρτατο ον, θεός ή θεοί, υπερφυσικές δυνάμεις, γενική αρχή κλπ.) και (2) συγκεκριμένες πρακτικές που εκδηλώνουν το παραπάνω σύστημα πεποιθήσεων (π.χ. λατρεία, ηθική συμπεριφορά). Από τυπική άποψη, διαθέτει τα παραπάνω γνωρίσματα και επί πλέον το χαρακτηριστικό της ύπαρξης θρησκευτικής κοινότητας, η οποία αυτοκαθορίζεται ρητώς ως τέτοια, είναι οργανωμένη και διακρίνεται σαφώς από οποιαδήποτε άλλη αναγνωρισμένη θρησκευτική κοινότητα. Θα πρέπει να γίνει δεκτό, με το λογικό και τελολογικό επιχείρημα, ότι στην ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης ανταποκρίνεται ο ουσιαστικός ορισμός της θρησκείας, ενώ στην ελευθερία των “γνωστών” θρησκειών ο τυπικός ορισμός της. Ο τυπικός ορισμός της θρησκείας με τα τρία στοιχεία του συμβιβάζεται με τη θρησκευτική ελευθερία και ισότητα περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο ορισμό, διότι είναι απαλλαγμένος από θρησκευτική προκατάληψη και αποφεύγει την εκτίμηση από μέρους του κράτους της θρησκευτικής πεποίθησης, πρακτικής ή θεσμικής διάρθρωσης. Σημειωτέον ότι, με βάση τη θρησκευτική ελευθερία, η ίδρυση των θρησκευμάτων δεν έχει τελειώσει, αλλά συνεχίζεται και θα συνεχίζεται όσο υπάρχει ανθρώπινη ζωή, όπως προκύπτει και από την ίδια την ιστορία.

Eλευθερία Έκφρασης:
Επισκεφθήκατε την πρόσφατη έκθεση με τίτλο “Τι είναι η Σαηεντολογία;” στην Αθήνα. Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας για την έκθεση; Τι σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση;

Kαθηγητής Κυριαζόπουλος:
Ήταν ιδιαίτερη τιμή για μένα να μου αποσταλεί πρόσκληση από την Εκκλησία της Σαηεντολογίας για να επισκεφθώ την πρόσφατη έκθεσή της που παρουσιάστηκε σε γνωστό ξενοδοχείο των Αθηνών μετά τα μέσα του παρελθόντος Δεκεμβρίου. Οι εντυπώσεις μου από την έκθεση είναι πολύ θετικές για τους εξής λόγους: (α) Με μια ξενάγηση στους χώρους της έκθεσης ο επισκέπτης είχε τη δυνατότητα να ενημερωθεί για την ύπαρξη στη χώρα μας αυτού του νέου θρησκεύματος, για τα πιστεύω του, για τις πρακτικές του, για την οργανωτική του δομή σε διεθνές και σε εθνικό επίπεδο, για τον ιδρυτή του, για την κοινωνική του προσφορά. (β) Χρησιμοποιήθηκε σύγχρονο εποπτικό υλικό από πλευράς τεχνολογίας που βοήθησε στην εκπλήρωση των στόχων της έκθεσης κατά ευχάριστο τρόπο. (γ) Υπήρχε ανθρώπινη ζεστασιά προς τους επισκέπτες από την πλευρά των διοργανωτών και εκείνων που είχαν την επιμέλεια της ξενάγησης. Και (δ) παρουσιάστηκε όλη η βιβλιογραφία που αφορά αυτό το νέο θρησκευτικό κίνημα. Μεγαλύτερη εντύπωση μου προκάλεσε το ότι προήχθη η πληροφόρηση του κοινού για τη θρησκευτική πολυφωνία που συνδέεται άρρηκτα με τη δημοκρατία, καθώς και η θρησκειολογική του γνώση σε σχέση με την ίδρυση και την αναγνώριση ενός σύγχρονου θρησκεύματος.

Eλευθερία Έκφρασης:
Πέραν από μια καινούρια θρησκεία, πιστεύετε ότι η Σαηεντολογία έχει να επιδείξει και κοινωνικό έργο που θα μπορούσε να ωφελήσει την ελληνική κοινωνία;

Kαθηγητής Κυριαζόπουλος:
Όταν ένα έργο έχει επωφελείς συνέπειες για την κοινωνία προς την οποία απευθύνεται, είναι σαφές για κάθε καλοπροαίρετο άνθρωπο ότι είναι ευπρόσδεκτο. Η Εκκλησία της Σαηεντολογίας έχει να επιδείξει αξιόλογο κοινωνικό έργο σε διάφορες χώρες και γι’ αυτό το λόγο δεν κατανοώ γιατί δεν θα ήταν ευπρόσδεκτη η ανάπτυξη αυτού του έργου και στη χώρα μας. Θα μπορούσα να υπενθυμίσω ότι το κοινωνικό αυτό έργο περιλαμβάνει δραστηριότητες που ανάγονται ιδίως στην εκπαίδευση, στην καταπολέμηση της μάστιγας των ναρκωτικών και την αποτοξίνωση των ναρκομανών, καθώς και στον ποινικό σωφρονισμό των κρατουμένων.

Σας ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνατε να μου ζητήσετε τις απόψεις μου για τα ζητήματα που θίξατε. Κυριάκος Κυριαζόπουλος.